Doña Digna

De ouders van mijn goede vriendin A. werkten bij dezelfde organisatie als wij. Lang geleden vertelde zij mij dat in sommige landen haar ouders iemand in dienst hadden die het huis schoonhield. En een tuinman. En een chauffeur. Mijn eerste gedachte was: absurd, belachelijk. Maar zij leerde me voorbij mijn vooroordelen kijken en legde uit dat het haar ouders niet om de luxe ging, maar om de mogelijkheid deze mensen aan een baan te helpen. Ik begreep haar uitleg, maar voelde het pas toen ik Doña Digna leerde kennen.

Tien jaar geleden werd ik aan Doña Digna voorgesteld. Net in Zuid-Amerika aangekomen, nodigde mijn voorganger mij bij hem thuis uit. We praatten over werk, zijn gezin, zijn nieuwe bestemming. En toen kwam Doña Digna binnen. Een kleine vrouw met een lief doch getekend gezicht. Doña Digna was hun rots in de branding, vertelde mijn voorganger. Ze hield het huis schoon, kookte, paste indien nodig op de kinderen, deed de was en de strijk. Of Doña Digna alsjeblieft, zo vroeg mijn voorganger, bij mij zou kunnen komen werken, nu hij en zijn gezin over een paar dagen zouden vertrekken. Ik keek hem glazig aan. Bij mij? Alleenstaande jonge vrouw die prima haar eigen boontjes kan doppen? Wat zou er bij mij te werken zijn? Vriendelijk zei ik dat ik geen hulp in huis nodig had. Mijn voorganger keek me geschrokken, haast geschokt aan. Verbaasd zag ik zijn blik veranderen en toen ik naar Doña Digna keek, zag ik hoe haar ogen zich vulden met wanhoop en tranen. 

Ze vertelden mij hoe weinig werk er was voor ongeschoolde alleenstaande moeders. Doña Digna had een lange geschiedenis van baantjes, uitbuiting en vernedering. Sinds ze voor mijn voorganger werkte, had ze een stabiel en waardig inkomen, konden haar dochtertjes naar school en hadden ze elke dag te eten. Ze was doodsbang dat ze weer werkeloos zou worden en gedwongen zou zijn op zoek te gaan naar duistere baantjes en onzekerheid. Of ik er alsjeblieft nog eens over na zou willen denken, vroegen ze. En toen voelde ik het. Het ging niet om mij, mijn gemak, mijn luxe. Het ging om haar, haar overleven en de toekomst van haar kinderen. Vijf minuten later waren we het eens geworden: Doña Digna zou drie dagen per week bij mij komen werken en ik zou haar helpen een baantje te zoeken voor de overige twee dagen. 

Allebei waren we zeer tevreden met onze samenwerking. Ik gaf haar een contract, droeg ziektekostenpremie af. Veel werk verschafte mijn eenpersoonshuishouden niet en dus was ze elke dag op tijd thuis om haar kindjes van school te halen. Ik genoot, uiteraard, van mijn schone huis, mijn gekookte potje en mijn opgevouwen was. Een baantje voor haar twee vrije dagen vonden we helaas niet, en toen ik na een paar maanden een puppie cadeau kreeg, was het voor Doña Digna een beklonken zaak. Zo´n klein hondje kon natuurlijk niet de hele dag alleen thuis zijn en moest worden opgevoed en uitgelaten, en Doña Digna zou daar voor zorgen. Zo werden de drie dagen vijf dagen. We werden een hechte drie-eenheid en waren volledig op elkaar ingespeeld. 

Ik moest veel op reis en dus had ze veel vrije dagen. Maar toen ik zwanger was (en man en ik nog niet samenwoonden omdat we in verschillende steden werkten), verdroeg zij mijn grillen en maakte eindeloos veel tandenknarsend zure salades. Al die keren dat ik onverwachts op reis moest en haar niet op tijd kon waarschuwen waardoor ze, wederom, voor een dichte deur stond, nam ze mij dat nooit kwalijk. En toen ze op straat met salmonella besmette garnalen kocht en ik weken later graatmager en nog altijd op een dieet van rijst en worteltjes man mijn jawoord gaf, konden we daar later smakelijk om lachen. Ze leerde mij de plaatselijke keuken waarderen en ik probeerde haar drop te laten eten.

Vier jaren vlogen voorbij. Toen was het mijn tijd om te vertrekken. Ik nodigde mijn opvolger bij mij thuis uit en stelde hem voor aan Doña Digna. Ze behield haar baan. Jaren later, in V., werd ik voorgesteld aan Luisa. Ze was 28 en moeder van vijf kinderen tussen de drie en 13 jaar oud. Jong, vrolijk en energiek, maar met een hartverscheurend verleden. Toen haar man werd vermoord, eindigde zijn leven, maar begon het hare. Drie ochtenden per week houdt ze ons huis schoon, de middagen is ze bij haar kinderen en bestiert ze haar eigen huishouden. Wij zijn dol op Luisa en ons schone huis, en Luisa is dol op ons.

Doña Digna leerde mij een wijze les. Vooroordelen komen vaak voort uit onwetendheid. Wat in de wereld van de één onnodig lijkt, blijkt in de wereld van de ander broodnodig. 

Juni 2014