De juf

Of ik tijd en zin had om Engelse les te geven, werd mij vanuit werk gevraagd. Ik had tijd en zin, en zo werd ik tijdelijk juf. Mijn leerlingen zijn vluchtelingen, vrouwen, die hervestigd zullen worden in een Engelstalig land. Gevlucht uit buurland C., waar ze hun leven niet zeker waren. Vrouwen met een gegronde vrees voor vervolging wegens ras, godsdienst, nationaliteit, het behoren tot een bepaalde sociale groep of politieke overtuiging, die de bescherming van hun land niet konden inroepen. Ze lieten alles achter, hun familie, vrienden, hun huis, werk, hun bestaan, hun leven. Op de vlucht, hopend op een veilige toekomst, voor zichzelf, maar vooral voor hun kinderen. En toen ze eindelijk dachten vooruit te kunnen kijken, bleek V. niet de veilige haven te zijn waarop ze hadden gehoopt. Weliswaar formeel erkend als vluchteling, voorzien van de meest noodzakelijke hulp, een plek om te wonen en een bescheiden inkomen, maar niettemin zonder vooruitzicht op een veilige toekomst.

“Women at risk”, worden ze in vakjargon genoemd. In het land waar ze zijn erkend als vluchteling, vinden ze niet de bescherming waar ze recht op hebben. Mijn leerlingen werden misbruikt, mishandeld, uitgebuit. En godzijdank kwamen ze in aanmerking voor hervestiging in een derde land, voor hen de enige duurzame, veilige en haalbare oplossing. Maar hervestiging is een ingrijpende ervaring. Voor het eerst in het vliegtuig. Voor het eerst winter. Een hen volstrekt onbekende taal. Een geheel nieuwe cultuur. Ik zie ze met elke les groeien. We praten over de op handen zijnde veranderingen. Over het reizen per vliegtuig, over winter. Over hun twijfels en onzekerheden. We oefenen Engelse woordjes en grammatica. Vol enthousiasme gooien ze zich op de voor hen bijna onuitspreekbare klanken en gemotiveerd maken ze hun huiswerk. Het feit dat ze daar, in hun nieuwe land, de mensen kunnen begroeten, de weg kunnen vragen en zelfstandig hun boodschappen kunnen doen, geeft ze rust en zelfvertrouwen. 

Ik ben officieel geen juf. Ik heb nooit eerder les gegeven. Maar tien jaar lang heb ik voor en met vluchtelingen gewerkt. Ik ken hun verhalen, hun verdriet, en hun hoop. En nu, na een paar jaar verlof, mag ik weer met ze werken, zij het in deze nieuwe hoedanigheid. Ik weet niet of ik straks in ons volgende land weer binnen de organisatie aan de slag zal gaan. Misschien zal de beste beslissing voor ons gezin zijn dat ik mijn baan opzeg. Ik voel nog steeds bij tijd en wijle een zekere onrust, als ik er aan denk dat ik wellicht niet terug zal keren. Maar in hun zoektocht naar een toekomst, hebben mijn leerlingen ook mij geholpen bij het zoeken naar mijn toekomst. Humanitair werk kan je ook op kleine schaal doen. De voldoening is er niet minder om. Bovendien zijn er overal ter wereld mensen die een hand van een medemens goed kunnen gebruiken. Als het geen vluchtelingen zijn, dan zijn het misschien eenzame ouderen. Of kinderen. Als werk er niet meer is, zijn er nog steeds mogelijkheden te over om mijzelf nuttig te maken op een manier die mij voldoende voldoening schenkt. Een geruststellende gedachte. Want hoewel ik er naar de buitenwereld toe nooit problemen mee heb gehad dat ik nu niet werk en ook nooit de druk heb gevoeld om er verantwoording voor af te leggen, heb ik er met mezelf nog wel eens een discussie over gevoerd. 

Maar dat is nu achter de rug. Vergeleken bij de moed van mijn leerlingen die het aandurven om helemaal alleen weer helemaal opnieuw te beginnen in een land waar alles zo helemaal anders is, zou de stap van werknemer naar vrijwilliger een sprong van niks zijn. Hetzelfde doen op andere schaal, eigenlijk is het niet meer dan een stapje. 

Maart 2014